İster eleştirel
ister taraftar olsun, kentleşme ve küreselleşme üzerine yapılan pek çok
araştırma “dünya ekonomisinin çalıştığına dair ”gizil bir işlevselci" anlayışa
dayanmaktadır. Bu düşünce tarzında, küresel ekonominin bazı olumsuz
sonuçları öngörülse veya eleştirilse bile, küresel ekonomiye entegre olmak hâlâ
tüm yerler için “tek çözüm” olarak sunulmaktadır. Böyle bir yaklaşım,
gelişmekte olan ülkelerin kentleri üzerine yapılan çalışmalar için özellikle
sorunludur. Benzer bir hatayı tekrarlamamak için öncelikle “çalışan dünya
ekonomisi” anlayışına mesafeli yaklaşmak gerekmektedir. Dünya ekonomisi
çalışmaktadır, ama bir “sistem” gibi çalışmamaktadır.
Bir kent içinde
farklı sektörlerin ve semtlerin gelişmesine yönelik harcanan farklı çabalar ve
kaynaklar kentin toplumsal ve mekânsal yeniden yapılandırılmasını
şekillendirmektedir. İstanbul örneğinde, kentin gelişimine yön verenler, kenti
bir “dünya kenti”, “finans merkezi” veya bugünlerde “Avrupa Kültür
Başkenti” yapmaya daha fazla çaba ve kaynak vakfederken, aynı kentin başka
semtlerinde süregelen ekonomik aktivitelerde çalışanlar yeterli düzenlemenin
olmadığı iş ortamlarında zor koşullarda çalışabilmekte ve hatta hayatlarını
kaybedebilmektedir. Gelişmekte olan sektörlerde bile, “yeni iş ortamları sağlamak”
veya “teşvik” etmek çoğu zaman “girişimcinin” öngörüleri doğrultusunda
bir iş ortamı hazırlamak anlamına gelirken, bu ortamda çalışan kişilerin
öncelikleri göz ardı edilebilmektedir. Özetle, kentlerin mekânsal yeniden
yapılandırılması bu kentlerin tüm sakinleri için “çalışıyor” anlamına
gelmemektedir.
Bu yüzden, bu
çalışmada İstanbul’da farklı iş kollarında çalışan kişilerin hayatlarını nasıl
sürdürdükleri araştırılırken, bu kişilerin yaşamlarını ve çalışma hayatlarını
daha olumlu hale getirebilecek toplumsal ve mekânsal örgülerin neler
olabileceği, bu kişilerin kendi deneyimlerinden hareketle irdelenmektedir. Bu
sayede, kentte farklı iş ve yerlerde çalışan kişilerin gündelik yaşamları
içinde belli toplumsal ve mekânsal pratikleri nasıl yeniden ürettikleri ve
onların pratikleri ile egemen toplumsal ve mekânsal pratiklerin nasıl karşı
karşıya geldiği veya çeliştiği hakkında kapsamlı bilgi edinmeyi hedefliyoruz.
Küresel ekonominin egemen kişi ve kurumları dünya ekonomisinin, toplumların ve
kentlerin kendi öncelikleri doğrultusunda yeniden yapılandırılması için sürekli
bir çaba içindeyken, benzer bir çabanın kentin içinde hayatlarını sürdürmeye
devam etmeye çalışan geniş kesimler için de gösterilmesi gerekmektedir.
Aslında, kişiler küresel ekonominin egemen imge ve pratiklerinin
değersizleştirdiği veya göz ardı ettiği yer ve mesleklerde hayatlarını
sürdürebilmektedir. Kentin mekânsal örgüsü, farklı işlerde çalışan kişiler için
belli olanaklar sağladığı gibi engeller de çıkarabilmektedir. Bu tarz bir yaklaşım,
öncelikle kentlerde çalışma hayatının etrafında süregelen egemen toplumsal ve
mekânsal pratikleri sorgulamamıza yardımcı olacaktır. Öte yandan, küresel
ekonomin “çalışmasından” ziyade kent sakinlerinin genelinin refahını sağlamaya
yönelik alternatif kentsel kurguların neler olabileceği konusunda çıkarım
yapmamıza da olanak sağlayacaktır.
15 Ekim 2010
tarihinde başlanan ve 15 Nisan 2012 tarihinde tamamlanacak olan araştırmamız
kapsamında, mavi yakalı işçilikten profesyonel mesleklere kadar farklı iş kollarında
çalışanların hayatları 100 meslek (Bkz: meslekler listesine) üzerinden
araştırılmaktadır. Kapsamı geniş olan araştırmamızın saha çalışması dönemler
arası değişmekle beraber 40 kişilik Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi,
Sosyoloji Bölümü lisansüstü ve lisans öğrencileri tarafından sürdürülmektedir
(Bkz: araştırma grubu listesine).
EMEK VE MEKÂN GÜNLERİ
27–29 Aralık 2011
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
Sosyoloji Bölümü
27 Aralık
2011
Açılış Konuşması: (10.00 - 10.30)
Yrd.Doç.
Dr.Yıldırım Şentürk
(MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Emeğin Kenti İstanbul: Metropolde Çalışma Hayatının Toplumsal ve
Mekansal Pratikleri’
İstanbul’da Mavi Yakalı İşçiler
I.Oturum (10.30 - 11.45)
Esra Kaya (MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Bir Mesleğin Elleri Değişirken:
Deneyimli Nasırlardan, Sertifikalı Nasırlara’
Seçil Kalenderoğlu (MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘İstanbul’da Ticaretin Kalbinde Bir Maden:
“Altın” ve Geçmişten Bugüne Yolculuğu’
Serra Koçak (MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Sokaklardan Sitelere: Mobilya ve Marangoz İşçiliğinin İstanbul Seyri’
Çay
ve Kahve Molası (11.45 – 12.00)
II.Oturum
(12.00 – 13.15)
Özge Öniz(MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘İki Fabrika Deneyimi: Cam
İşçiliğinde Değişim Süreçleri ve Aktörler’
Selin Burgaç (MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Tekstil İmalatında Kadın Eli:
Ümraniye’de Alternatif Bir Deneyim’
Erkan Karabay (MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Mavi Yakalı İşçilik Üzerine
Notlar’
Öğlen
Yemeği (13.15 - 14.30)
III.Oturum (14.30 - 15.30)
Aslı
Odman(Boğaziçi Üni., Tarih
Bölümü)
'Camekana değil, Emekana Bakmak'
Yrd.Doç.Dr.
Hakan Koçak (Kocaeli Üni.,
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü)
‘Türkiye
İşçi Sınıfı Üzerine Çalışmalar ve Yaklaşımlar”
Çay
ve Kahve Molası (15.30 – 15.45)
Belgesel Gösterimi (15.45
- 16.45)
‘Bölge’:Yönetmenler Feryal Saygılıgil-Güliz Sağlam’ın Katılımıyla
28 Aralık
2011
İstanbul’da
Hizmet İşçileri
IV.
Oturum (10.00 -11.30)
Esra Aslan(MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Tezgahtarlıktan Satış
Danışmanlığına Değişen Vasıflar ve Pratikler’
Tevrat Asyalı (MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Eğitim ve Denetim
Penceresinden Çağrı Merkezleri ve Yeni Bir Örgütlülük Deneyimi’
Ayfer Demirbaş (MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Geleneksel Kadın
Emeği: El İşi Kültürünün Metropolde Yeniden Tanımlanması’
Zeynep Atakül(MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Ev İçi
Hizmetlerde Göçmen Kadın Emeği’
Çay
ve Kahve Molası (11.30 – 11.45)
V.
Oturum (11.45-13.00)
Hilal Başak Demirbaş (MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘İstanbul’da Din Görevlisi
Olmak: Din Görevlilerinin Mekansal Değişimi ve Toplumsal Algı’
Hülya Mete (MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Hizmet İşçisi Olarak Polisler:
İstanbul’da Polis Olmak’
Mustafa Eren (Bilgi Üni., Kültürel Çalışmalar)
‘Hizmet İşçiliği Üzerine Notlar’
Öğlen
Yemeği (13.00 - 14.00)
VI.
Oturum (14.00-15.00)
Prof.Dr. Murat Güvenç (İstanbul Şehir ÜniversitesiSosyoloji Bölümü)
‘1990’dan 2000’e Mavi Yakalılar
Beyaz Yakalılar:Ülke, Metropol ve Mahelle Düzeyinde Değerlendirmeler’
Çay
ve Kahve Molası (15.00 – 15.15)
Belgesel
Gösterimi (15.15-16.15)
‘Alamana’: Hilal Demirbaş-Emre Kalemtaş
29 Aralık
2011
İstanbul’da
Beyaz Yakalı İşler ve Profesyoneller
VII.
Oturum (10.00 -11.15)
Kübra Akalın (MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Neoliberalizmin Sağlık
Politikalarında Can Çekişenler: Doktorlar’
Sevgi Canpolat(MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Kentin "Ruh"unu
Bekleyenler: İstanbulda Psikolog Olmak’
Cansu Meşedilci (MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Sermayenin Gözetimindeki Gazetecilik,
Ayakta Durmaya Çalışırken’
Çay
ve Kahve Molası (11.15 – 11.30)
VIII.Oturum
(11.30-12.45)
Esra Gülşener (MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Reklamcılar: İmajları
Yaratanları Algılamaya Çalışmak’
Duygu Öz (MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Yöneticiler’
Berna Uçarol(MSGSÜ Sosyoloji Bölümü)
‘Beyaz
Yakalı İşler ve Profesyoneller Üzerine Notlar’
Çay
ve Kahve Molası (12.45 – 13.00)
IX.
Oturum (13.00-13.30)
Doç.Dr. Hatice Kurtuluş(İstanbul Üni., Kamu Yönetimi)
‘Orta Sınıfın Mekanda Yeniden İnşası: İstanbul'da Yeni Proleter ve
Kapitalist Orta Sınıfın 'Meydan' Savaşı’
Yrd. Doç. Dr. Özgür Müftüoğlu (Marmara Üniversitesi, Çalışma Ekonomisi ve
Endüstri İlişkileri Bölümü)
‘Üretim Süreçleriyle Birlikte Değişen Mühendis Emeğinin Sınıfsal Konumu’
Öğlen
Yemeği (13.30 – 14.30)
X.Oturum
(14.30-16.00)
Panel
Esra
Kaya, Esra Aslan, Hilal Başak Demirbaş, Özge Öniz, Cansu Meşedilci
“Emeğin
Kenti İstanbul” Araştırmasından Saha Deneyimleri
Prof.Dr.
Neşe Özgen
‘Sosyal
Bilimlerde Saha Çalışması’
Kapanış
Etkinliği
Sergi:
‘Bizim Objektifimizden: İstanbul’da Çalışmak’
(27-29
Aralık 2011. Bomonti-Sosyoloji Bölümü 3. Kat)
(Düzenleyenler: Tarık Aslan,Bulut
Dönmez)
İletişim
bilgisi: yildirimsenturk@gmail.com
Adres
:MSGSÜ Sosyoloji
BölümüBomonti Yerleşkesi, Cumhuriyet Mah. Silahşörler Cad. No: 89, Bomonti, Şişli
Web
adresi: www.emekmekan.org